Geçmişte yani 70’li 80’li yıllarda Ticaret dairesi maliyet kontrolleri yapar ve piyasayı denetlerdi. Hiç unutmam en enteresan değerlendirmeler Koop işletmelerinde çıkardı. Bu işletmelerin maliyetleri personel ve overhead giderleri nedeniyle hep yüksek çıkardı benzer durum Sanayi Holding için da geçerliydi. Bunlar Devlet işletmeleri olması nedeniyle asgari %10 kar marjı ile satsalar dahi özel sektörle rekabet etmeleri imkânsızdı.

İşte bu nedenle süt ve süt ürünleri gibi işletmeler, başlıca plastik ürünleri gibi ütünler özel sektörün inisiyatifine geçmiştir.

İthalat yerli üretimin önüne geçmiştir.

Serbest piyasa ekonomisi diyerek zamanla Ticaret dairesinin yürüttüğü maliyet satış kontrolleri artık yapılmaz olmuştur.

Şimdi denetleneceği yönünde kararlar var.

Umarım bu eskisi gibi layıkı ile yapılır.

Özellikle ithalatta ithal izinleri Ticaret dairesi tarafından verilmektedir. Daire çalışanları rahatlıkla bu ithal edilen malların maliyetini hesaplayabilir ve bir liste yapar.

Sonrasında bu malların market alış ve satış fiyatları üzerinden kontrolünü yapar. Bu şekilde kim kaça almış kaça mal etmiş % kaç kar ile çalışıyor hepsini tespit etme şansına sahip olur.

Yaptığı bu kontrollerin sonuçlarını bir raporla Maliye Bakanlığı vergi dairesine aktarır ve bu daire de Ticaret erbabının bu rakamlar üzerinden bilançolarını inceler ve denetler.

Ancak biz bunu yapamıyoruz. Çünkü sistemi bozmamız bir yana şirket bilançolarını şüphe duyulmadığı sürece aynen kabul edilmesi yönünde yasal düzenleme yapılmıştır.

Bunun anlamı tamamıyla popülist yaklaşımdır. Serbest piyasa ekonomisi denetimsiz bir pazarı öngörmez. Ama bizde bu bilançoların şartlı kontrole bağlandığı için oy deposu haline gelir ve seçimlerde tehdit unsuru oluşturur.

Bu sitem aynen Sayıştay ve Ombudsman raporları gibidir. Hepsi bir tehdit raporudur ve siyasiler bu raporları kalkan olarak birbirlerine karşı kullanmaktadır.

Şimdi kanun hükmünde kararname yapılmış. Cezai müettideler gelecek miş?

Bizde ceza sadece vatandaşa kesilir. Trafik cezalarına bir bakın nereden başlayıp nereye gidiyor. Yollar tuzaklarla donatılmış, ansızın önünüze elinde bir aletle bir veya birkaç polis çıkıyor Midayı yakalamış gibi yazdığı cezayı ödeyin ödeyebilirseniz. Neyse ki bazıları insaflı çıkıyor da en hafifinden ceza yazıyor.

Şundan eminim ki bu denetimler sonucu kesilecek cezalar cezalandırılanların kulak arkasını bile terletmeyecek kadar olacak. Yani denetim memurlarına ödenecek mesaiyi bile karşılamayacak.

Siz sistemi kurup bu fahiş fiyatlarla çalışan şirketlerin bilançoları üzerinden de vergi araştırması yapabilir misiniz? Yasallaştıracağınız kar marjları üzerinden vergilendirme yapabilir misiniz? Siz bu şirketlerin aile boyu kullandıkları kara, deniz araçlarının giderlerini, izaz ikram giderlerini, ve bunlar gibi absürt muafiyet kalemlerini iptal edebilir misiniz?

Galiba bir bir başlayalım bakalım ne olacak felsefesi ile bir uygulama başlattınız. Bekleyip göreceğiz.