Önceleri Manik atak, manik depresyon veya manik depresif olarak bilinen Bipolar bozukluk riskli davranışlar nedeniyle ilişkilere zarar veren, yaşam kalitesini düşüren ve tedavi edilmediği taktirde ciddi sorunlara yol açabilen ruhsal bir bozukluktur.
Bipolar bozukluk her yaşta görülebilir fakat en sık 20 li yaşlarda görülmektedir. Tüm dünyada benzer sıklıkta görülmektedir. Toplumda %2 - %3 civarında görünmektedir. Erkeklerde ve kadınlarda görülme oranı eşittir. Genetik yatkınlık azımsanamayacak orandadır. Akrabalarının hiçbirinde bipolar bozukluk olmayanlarda hastalık %1- %2 iken birinci derece akrabalarında bipolar bozukluk olanlarda hastalığın görülme sıklığı %7 - %8 yükselmektedir.
Maniden depresyona kadar uzanan bu ruh hali oynamaları arasında kendinizi bulutların üstüne hissedip mutluluktan kahkaha atarken bir dönem kendinizi yere çakılmış hissedip ağlamanıza neden olabilir. Bu değişken ruh halinin yanı sıra normal duygular içerisinde olduğunuz dönemler olabilir.
Bazı hastalarda mani ve depresyon bir arada görünürken bazı hastalarda belirtiler şiddetli değildir (hipomani).
Manik dönem aşırı hareketli, enerjik, konuşkan kendini güçlü hissettiği öforik bir dönemi tanımlar. Mani atağı hızlı başlangıçlıdır genellikle uykusuzluk ile başladığı ifade edilir. Bu dönemde sonuçlarını düşünmeden heyecanlı veya eğlenceli aktivitelere kalkışmak (aşırı para harcama, gelişigüzel ve riskli cinsel deneyimler, hızlı araba kullanımı), düşünce akışında bozulma konudan konuya atlama olabilir buna fikir uçuşması denir. Duygulanımda kişi kendini harika hissetse bile ani duygu değişimleri ve dengesizlik sıktır, manik kişi aşırı neşeli olduğu bir an engellendiği taktirde aşırı sinirlenir öfke patlamaları yaşanabilir. Bu dönemde kişide kendini büyük görme, sürekli kendisi hakkında konuşulduğu, televizyonda kendisinden bahsedildiği ve önemli biri olduğu düşünceler, sanrı ve varsanı gözlemlenebilir. Coşku genellikle iyi hissettiren bir şey olduğu için yaratıcılıklarının arttığını her şeyin harika gittiğini düşünerek tedaviyi reddedebilirler. Bu belirtilerin tek başına olması bir anlam ifade etmez, bir süredir devam etmesi ve birkaçının bir arada olması gerekmektedir.
Hipomani, kişinin psikolojik ve bedensel olarak normalin üzerinde canlılık sergilediği ancak mani kadar da şiddetli olamadığı bir ruh halidir. Uyku ihtiyacında azalma, dikkatin kolayca bozulması, amaca yönelik etkinlikte artma görülür. Kişi kendini her zamanki haline göre daha iyi, mutlu ve enerjik hisseder. Kişinin işlevselliğini bozacak düzeyde değildir. Hipomani de gerçekle bağlantısı kopuk psikotik beliritler görülmez. Hipomani depresyon sebebi ile antidepresan kullanan kişilerde görülebilir. Bu durumda antidepressan kesilmelidir. Madde kullanımı altta yatan bir beyin hastalığıda kişide ilk kez izlenen hipomani tablosuna yol açabilir.
Kişi ve çevresi tarafından hastalık olarak algılanmaz ve genellikle tedaviye başvurulmamaktadır.
Depresif atak döneminde bir önceki döneme tamamen zıt bir ruh hali görülmektedir. Genellikle manik dönemin ardından depresyon seyreder. Ancak arka arkaya depresyon seyreden bir kişide de ardından manik dönem oluşabilir. Depresyon döneminde huzursuzluk, hayattan zevk alamama, abartılı suçluluk veya pişmanlık duyguları, şiddetli enerji kaybı, azalan kendine güven, düşük öz saygı, tüm gün uyuma ve kesintisiz uyuyamama bozukluğu, fiziksel ve mental yetilerde ağırlaşma ölüm ve intihar düşünceleri var olur. Depresyon döneminin oldukça ızdıraplı ve sıkıntılı olması, ayrıca intihar gibi riskli bir durum içermesi nedeniyle acilen tedavi edilmesi gerekmektedir.
Daha önce mani veya hipomani öyküsü olmayanlar ve o sırada depresif atakta olan kişinin tanısı ‘majör depresif bozukluluktur’. Bu durumda ‘ bipolar bozukluk, depresif atakta’ olan kişilerin tedavisi ayrı tutulmalıdır.
TEDAVİ
Bipolar bozukluğu olan bir çok insanda duydudurum dalgalanmaları ve beraberindeki belirtilerin düzelmesi sağlanabilir. Beyinde dopamin azaltan ilaçlarla birlikte hasta genellikle 2-4 hafta içerisinde düzelme gösterir. Bipolar bozuklukta kritik nokta koruyucu tedavidir. Ataklar geçicidir ancak her zaman tekrarlama riski vardır. Korucu tedavi ile atak sıklığı azaltılır, tekrar mani veya depresyon geçirse bile hafif ve kısa seyirli olmasını sağlar. Bazı hastalar ömürleri boyunca bir daha atak yaşamayabilir. İlaçla tedavi yanı sıra yaşamın düzene sokulması, alkol ve madde kullanımının ortadan kaldırılması, hastalığın seyri konusunda yeterli bilgiye sahip olma, uykusuz kalmama, sizi üzen kişi ve olaylardan uzak kalmanız gerekmektedir.
Unutulmamalıdır ki bu hastalık kişinin suçu değildir ve kendisini suçlamamalıdır.