Kıskançlık bir nesneyi ya da bir kişiyi paylaşamama sahiplenme duygusudur. Genellikle kardeş kıskançlığı annenin ikinci hamileliği ile başlar.
Kıskançlık duygusu 3 ile 8 yaş arasında daha çok yaşanır. Bu dönemde çocuklar mantık kavramıyla değil duygu yönlendirmeyle yaşamını analiz eder.
Kıskançlığa yol açan en büyük etkenlerden biri büyük kardeşin, anne ve babasının sevgi ve ilgisini kardeşiyle paylaşamamasıdır.
Kardeş kıskançlığı doğal bir duygudur. Çocuğunuz bu tür duyguları yaşıyorsa bunları anlayışla karşılamalı ve çocuğun kendini ifade edebilmesi ve duygularını özgürce yargılamadan paylaşabilmesi için cesaretlendirilmesi gerekir.
Aileye yeni bir bebek katıldığında abi veya abla da kıskançlık görülmeye başlar. Özellikle yaş farkı az olan çocuklarda daha çok görülür .Çocuk için anneyi ve babayı başkasıyla paylaşmak çok zordur.
Kıskançlık duyguları olan çocuk kıskançlığına karşı zarar verercek potansiyele sahiptir.Ancak aile kızar ve güçsüz çocuğu korursa çocukta kıskançlık duygusu pekişir.
Kıskançlık belirtileri
Kardeş kıskançlığı çeşitli şekilde kendini gösterir.
Çocuk kıskançlığını farklı tutumlar ile sergileyebilir. Bazen kardeşine zarar verirken bazen de abartlı sevgi gösterebilir. Bu yoğun ilgi genellikle sahte olabilir. Ve genellikle kıskançlığını dışa vuramayan çocuklarda görülür.
Kardeş kıskançlığı büyük olan çocukta bebek gibi konuşma, kekemelik,emzik kullanmaya başlaması,içe kapanıklık , yalnız uyamama,anneye aşırı bağlılık,yemeği annesinin yedirmesini istemesi,küçük kardeş gibi kakasını,çişini kaçırma, itip vurma vb gibi belirtiler görülebilir.
Kıskançlığını belli ederse annenin kendisinden uzaklaşacağını düşünür ve duygularını gizler.
Zamanla küçük çocukta abisine ve ablasına karşı kıskançlıklar başlayabilir.
Öneriler
Bu sorunlarla başa çıkmak için birkaç öneri
- Küçük kardeş doğmadan, çocuğunuzu bu duruma hazırlayın.
- Çocuğunuza küçük kardeşiyle ilgili görevler verin.
- Küçük çocuğunuzu abisi veya ablasının önünde abartlı şekilde sevmeyin.
- Çocuklarınız birlikte oynarken kavgaları aşırı olmadıkça müdahele etmeyin.
- Çocuğunuzun duygu ve düşüncelerini ifade edebilmesini sağlayın.
- Aileler kıskançlık durumlarında sert davranışlara girmemelidir.
- Bu konuda sert davranış nasıl zararlı ise: Kıskanmak kötü bir şey kıskanmamalısın gibi kıskançlığı durduracağı yerde fazlalaştırır.
- Kıskançlığı için, kısıtlama, yasaklama gibi cezai yaptırımların tümünün uygulaması kıskançlık duygusunu ve davranışını artıracaktır.
- Çocuğunuzun kıskançlığını en aza indirmek için ebeveynler bebekleri daha dünyaya gelmeden önce çocuğunu hazırlamalıdır.
- Yeni bir bebeğin aileye geleceğini ona oyunla anlatmalı.
- Bebeğin doğumdan sonra bazı gereksinimlerini kontrollü olarak çocuğa yaptırmakta fayda vardır. Örneğin beslenme,giyim, getir-götür işler vb…
- İlerirde bebeğin çocuğa oyun arkadaşı olacağını söylemek çocuktaki kıskançlığı gidermez, hatta körükleyebilir.
- En çok kimi seviyorsun? Sorunu soran çocuğa makul bir cevap verin. Bebeğin anlamadığını düşünerek çocuğa seni seviyorum demek yanlış bir durumdur.
- Gerçekçi olun ve her çocuğunuz özel bir yeri olduğunu ona anlatın.
- Çocuğunuzla bireysel etkinlikler düzenleyin ki çocuğunuzun öz güveni gelişsin ve kıskançlık belirtileri azalsın.
Psikolog Sadiye Dündar Aktaş