Öfke nedir? Neden Öfkeleniyoruz?

Psikolog Gökçe Çakır

Öfke ruhsal bir intihardır.

Öfke; engelleme, incinme yada gözdağı karşısında gösterilen saldırganlık tepkisi, kızgınlık anlamlarına gelir. Öfke sağlıklıdır, çünkü heyecan gibi, sevinç gibi, hüzün gibi insani yanımızın önemli bir parçasıdır. Ne kadar garip değil mi? Heyecan gibi, mutluluk gibi, endişe ve korkıı gibi normal ve bir o kadar sağ­lıklı bir duygu. Her insanda olması gereken, olmadığı zamanlarda endişelendiğimiz duygular gibi... Öfkede ana sıkıntı, öfkenin varlığı değil; kontrol edilmemesi ve iç dünyamızda öfkeyi işleyememekten kaynaklanan saldırganlığa, şiddete dönüşme halidir. Öfke gerçek veya hayali bir zarar görme endişesinden ortaya çıkabilir.

 Öfkenin kişinin özgüven, sosyal saygınlık, haksızlılığa uğradığı zaman ortaya çıktığı gözlenmektedir. Yapısı gereği bir işe yaradığı müddetçe kullanılan bir davranış biçimidir. İşe yarayan davranışlar, kişi tarafından refleks olarak tercih edilir. İşe yaramayan hiçbir davranış yoktur ki varlığını sürdürsün.

Günlük hayat, alışkanlıklarınız, yaşam şekliniz, olaylara bakış açınız zamanla sinirlerinizi yıpratmış olabilir. Bu yıpran­mışlık, yaşam felsefeniz haline geliyor ve davranışlarınıza yansı­yor. Bir süre sonra şikayet ettiğiniz davranışlarınızdan bağımsız yaşayamıyorsunuz ve çevreniz de sizi, sinirlenip bağır­dığınızda duymaya başlıyor maalesef duymalarını her istediği­nizde bu tavrı sergiliyorsunuz. Öfke kontrol çalışmaları, öfkeyi yok eden değil, öfkelendiğimizde davranışlarımızı kontrol altına almamızı öğ­rendiğimiz bir çalışmadır."
 

Öfke; farkında olunan, günlük hayatımızı kolaylaştıran sistem olarak kaldığı müddetçe sorun yoktur. Bundan emin olabilirsiniz; ama kontrolden çıkıp yıkıcı hale dönüştüğünde, günlük  hayatı zorlaş­tırır, kişisel ilişkilerinizde sorunlara yol açar. İşte bu noktaya dikkat edilmeli. Öfke, öğrenilen bir süreçtir. İnsan yer, içer, gezer, dolaşır, sohbet eder sosyal bir  varlıktır. Hayatı mümkün olduğunca eğlenceli yaşamaya çalışır. Yaşamı boyunca, elinden geldiğince kontrollü olmaya çalışır. Bilerek, isteyerek hatalar yapmamaya çalışır.

Kendimizi dinletmeyi unuturken, karşımızdakini dinlemeyi de ihmal ettik. Otomatik hatalı düşünceler ve olumsuz bakış açıları ta-hammül sınırlarımızı daralttı. Derken öfkeli insanlar olup çık­tık. Aslına bakılırsa 'öfke;' belirli sınırlarda işimize yarayan, insani bir duygudur. Ama öfkenin taşkın hale gelmesi ve kontrol edilmemesi olumsuz sonuçlara neden olur.

 Öfke kontrol edilebilir mi?

İşte bu noktada merak edilen soru, "Öfke kontrol edilebilir mi?" Pek çok kişinin inanası gelmez ama, 'öfke kontrol edilebilir.' Yani öfke son derece doğaldır. İnsanın içinden gelen, hakkında bilgi sahibi olduğunda rahatlıkla kontrol edebileceği bir duygudur öfke. Öfke, tehdit olarak algılanan durum veya kişiler karşısın­da, onlara saldırıp sataşmaya yönelik hissedilen duygunun adıdır. Çocukluk yıllarından itibaren öğrenilerek gelişir. Daha ziyade meydan okuma algısına veya karşımızda­ki kişilerin bizi tehdit ettikleri algısıyla birleşir. Hatta pek çoğumuz, dışarıdan gelen ani bir uyarıcı olmasa bile, kendi iç duygularımızda öfke duygusu yaşayabiliriz. İçten içe kızmalar, sinirlenmeler, sinirden oraya buraya sataşmalar gibi ...

Günlük hayatınıza göz attığınızda fark edeceksiniz; ilişki­ler ve sosyal yapılanma kişilerin öfkeli davranışlarını besleyici özellikte maalesef. Yani evde işlerin istediği gibi yapılmama­sından şikayet eden eş, surat asmaya, bağırıp çağırmaya baş­ladığında hedefine ulaşıyor. Dolayısıyla artık eşine isteklerini yaptırmanın kolay yolu olarak öfke davranışını kullanmaya başlıyor. Niçin böyle davrandığını sorduğunuzda verilen cevap çok net geliyor: "Ne yapayım, başka türlü dediğimi yapmıyor. Onun anladığı dil bu!.." Toplumda büyüğünden küçüğüne herkesin anladığı dil öfke dili olunca, öfkeyi amaca ulaşmanın kolay yolu olarak kullanmamak acayiplik gibi görünüyor değil mi? Yanlışların, doğru gibi algılanması bu olsa gerek. Güzel sözle işini yaptıramama, bağır çağır, her istediğin yerine gelsin! Öfkenin, zamanla öğrenilen bir davranış olması böyle bir şey işte. İnsani olan ve kendisini korumaya yönelik olan bu duygu, zaman içinde çok da işe yaradığı için tamamen davranışlara yerleşir. Boyutları fazlalaşmaya başladığında da içinden çıkılmaz haller alır ve kırıcılığa, ilişkiyi tehdit eden boyutlara ulaşır.

Bu noktaya gelindiğinde ise yardım almak istiyor çoğıı insan. Öfkeden kurtulabilir insanlar.

Sonuç olarak öfke, öğrenerek ve bol bol deneyerek kendinize kazıdığınız bir süreç. Öfkenizin temellerini ve adım adım ondan uzaklaşmanın metotlarını öğrendiğinizde tamamen kurtulabileceğiniz bir durumdur.