Merhaba sevgili okurlar... Bu haftaki yazımda sizlere aslında her bireyin hayatında baş etmesi gereken bir durum olan stres konusunu ele alacağım.

İnsanların fiziksel ya da psikolojik sağlıklarına karşı tehdit olarak algıladıkları olaylarla karşılaştıkları zaman stres gerçekleşir. Bu olaylar genellikle stres nedeni, insanların bunlara gösterdikleri tepkileri ise stres tepkileri olarak bilinmektedir.

Stres konusunda, bireysel farklılıkları dikkate almak çok önemlidir. Stresin nedenleri kişiden kişiye değişmektedir. Bir kişiye dayanılmaz gelen bir stres kaynağı, bir başka kişi için heyecan verici olabilir. İnsanların olaylardan etkilenişlerinde büyük farklılıklar vardır. Bunlar yaş veya kültürle ilişkilendirilebilir.

Stres Yaratan Faktörlerin Özellikleri

Sayısız olay stres yaratır.  Bazıları çok sayıda insanı etkileyen savaş, nükleer kaza, deprem gibi büyük felaketlerdir.  Diğerleri, kişilerin yaşamındaki taşınmak, iş değiştirmek, evlenmek, bir dostu kaybetmek, ağır bir hastalığa yakalanmak gibi olaylardır. Cüzdan kaybetmek, trafikte sıkışıp kalmak, öğretmenle tartışmak gibi günlük zorluklar da stres nedeni olarak karşımıza çıkabilir.

Stresin İki Yüzü

-Olumlu Stres

• Yapıcıdır.
• Kişiye gerekli motivasyonu sağlar.
• Düşük ve orta dereceli strestir.
• Bu çeşit stresle başa çıktığımızda olgunlaşırız ve kendimize olan güvenimiz artar.
• Yarışma, sınav, evlilik, yaşadığımız yeri değiştirme...

-Olumsuz Stres

• Yıkıcıdır.
• Bireyin fiziksel ve sinir sistemini bozar/zarar verir.
• Yüksek dereceli strestir.
• Kaza yapma, hata yapma, yetersizlik duygusu, travmatik yaşam olayları...

Stres ile Bireyde Meydana Gelen Fiziksel Değişiklikler

• Kalp vurumu artar.
• Kan basıncı yükselir.
• Tükürük artar.
• Mide asidir miktarı artar.
• Göz bebekleri büyür.
• Ter bezi faaliyetleri artar.
• Depolanmış kan ve şeker kana karışır.
• Kan akımı, beyne ve kaslara yönelir.
• Uyku düzeninde, iştahta değişiklikler meydana gelir.

Strese Psikolojik Tepkiler

Stresi anlayabilmek için korku tepkisini anlamak gerekir. Korku, hayvanların çoğunda aynı şekilde yaşanan, aynı beyin bölgeleri tarafından kontrol edilen ve hayatı tehdit eden somut ve fiziksel tehlikelere karşı gösterilen bir tepkidir. Korkunun temel amacı tehlike karşısında canlının hayatta kalmasını sağlayacak bir takım otomatik davranışlar yapmasını sağlamaktır. Bu otomatik davranışlar, canlının somut tehlike karşısında ya kaçması, ya savaşması  ya da donup kalarak saklanmasını sağlar. Buna savaş ya da kaç tepkisi denir. Nefes alıp verme hızlanır. Kalp atışları artar.

Stresle Başa Çıkma Becerileri

Kişi, ortaya çıkan özgül sorun ya da durumla onu değiştirecek ya da gelecekte ondan kaçınacak bir yol bulmaya çalışarak ilgilenebilir. Buna problem odaklı başa çıkma denir. Kişi, stres yaratan bir durumla birleşen duyguları, bu durum değiştirilemeyecek nitelikte olsa bile, hafifletmek için de uğraşabilir. Bu sürece, duygu odaklı başa çıkma denir. Bilinmektedir ki, problem odaklı başa çıkma kişinin stresten olumsuz olarak etkilenmemesine olanak veren, kişiyi çözüm yoluna götüren bir başa çıkma becerisidir.

Aşağıda, stres durumunda yapılabilecek bazı önerilerde bulundum. Unutulmamalıdır ki, stres kaçınılmaz bir durumdur; önemli olan onunla işlevsel bir şekilde başa çıkabilmektir.

1. Stres etmeninden bir süre uzaklaşın.

2. Derin bir şekilde nefes alıp verin. Diyafram nefesini kullanın. (Elinizi midenizin altına yerleştirin ve akciğerleriniz şişmeyecek şekilde çiçek koklar gibi burnunuzdan nefes alarak karnınızın, elinizin altında kalan kısmını şişirerek nefes alın, nefesi ağzınızdan verin)

3. Gevşeme hareketleri yapın. Kollarınızı başınızı ellerinizi ve bacaklarınızı esnetecek ve gevşetecek hareketler, kısa egzersizler yapın.

4. Zihninize ve işlerinize bir müddet ara verin

5. Ortamdan ve olumsuz düşünceler den uzaklaşmak için 123ten geriye 3er 3er saymak gibi oyalayıcı egzersizler yapabilirsiniz.

6. Gözlerinizi kapatın ve kendinizi güvende hissettiğiniz bir yeri hayal edin.